Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı zehirli bir gazdır. Odun, kömür, tezek, doğal gaz, tüp gazı, benzin, gaz yağı gibi karbon içeren yakıtların yanması sırasında oluşur.Karbonmonoksit asıl olarak yanma tam olmadığında oluşur.Tam yanma sağlanarak karbonmonoksit gazının oluşumunun engellenmesi gerekmektedir.Tam yanma olması için ortamda yeterli ve sürekli oksijen bulunmalıdır.
Karbon Monoksit Zehirlenmelerinde; Kış mevsimi, Lodos, ters rüzgar, kötü-yetersiz-tıkalı bacalar, kalitesiz yakıt, soba kurma ve yakma hataları, doğalgaz-şofben tesisatı hataları, menfezler-bacalardaki mimari hatalar, ilgisizlik, dikkatsizlik ve ihmal ön önemli faktörlerdir.
Karbon Monoksit bizi nasıl zehirler?
Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller, zehirlenme ve ölüme neden olur.
Sobalı bir odada uyuyor iseniz asla güvende değilsiniz.
Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeniyle meydana gelir.
Kullanılan bacalar usulüne uygun değil ise, hava menfezleri kapatılmış ise, kalitesiz yakıt kullanılıyor ise, yatarken sobaya kömür ilave ediliyor ise, soba hava giriş çıkışlarının kapalı olması, lodos ve ters rüzgar olarak tabir ettiğimiz durumlar zehirlenmelere sebep olmaktadır.
Karbon monoksit zehirlenmelerinde kısa süre içerisinde müdahale yapılmaz ise ölümle sonuçlanabilmektedir
Karbon Monoksit zehirlenmesinin belirtileri neler diye sıralarsak;
Aşırı yorgunluk, halsizlik, keyifsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, unutkanlık, grip benzeri semptomlar, bulantı, düşünme güçlüğü, zihin karışıklığı, dikkat bozukluğu, halüsinasyon, ajitasyon, görme kaybı, idrar ve dışkı kaçırma, emosyonel bozukluk, uyuşma karıncalanma, bulantı, kusma, uyuşukluk, uyku hali, inme, bayılma, koma, epileptik nöbetler ve solunum arresti, göğüs ağrısı, çarpıntı, ciltte beneklenme, vişne rengi cilt, hipotansiyon ve kardiyak arrest gibi bir çok belirti sıralanabilir.
Karbon Monoksit zehirlenmesi ile karşılaştığımız anda;
Müdahale eden kendini korumalıdır.
Pencere ve kapılar açılmalı, açılmıyor ise kırılabilir, hastayı hemen ortamdan uzaklaştırılarak açık havaya taşınmalı, hareket ettirmeli, hastanın havayolu açıklığını kontrol edilmeli, 112 aranarak acil yardım talebinde bulunulmalıdır.
Ülkemiz genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olan ve her yıl özellikle kış aylarında sobaların, kombilerin ve şofbenlerin yanmasıyla birlikte Ülkemizin hemen her bölgesinden çok sayıda karbonmonoksit zehirlenmesi vakaları ile karşı karşıya kalınmaktadır.
Nice ocaklar sönmekte ve aile boyu facialar yaşanmaktadır. Yüzlerce vatandaşımız hayatını kaybetmekte, bir o kadarı da sakat kalmaktadır.
Özellikle soba dumanına bağlı karbonmonoksit zehirlenmeleri topluca ölümlere yol açmaktadır. Bir aileden çok sayıda kişi aynı anda kaybedilmektedir Alınacak tedbirlerle karbonmonoksit zehirlenmesine bağlı ölümler önlenebilir ölümlerdir.
Vatandaşlarımız kış mevsiminde bu konularda gerekli önlemleri aldıkları zaman sonu ölümle sonuçlanan bu vahim tabloların görülmesini engelleyebiliriz.
Sağlıklı ve bol oksijenli ortamlarda kalın.
Dr.Hasan ÖZNAVRUZ
İl Sağlık Müdürü